Қазақстан Республикасының Ұлттық қорынан балаларға арналған қаражатты есептеу, төлеу және пайдалану мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

№ 1 сұрақ.

Бала қай кезден бастап «Ұлттық қор — балаларға» бағдарламасына қатыса бастайды және оған аудару қаншалықты жиі жүргізіледі?

№ 1 жауап.

2023 жылғы 16 қарашадағы № 40-VIII «Балаларға ұлттық қор» Заңының (Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне Қазақстан Республикасының Ұлттық қорынан балаларға арналған қаражатты есептеу, төлеу және пайдалану мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы) (бұдан әрі — Заң) 3-бабында 2024 жылғы 1 қаңтарға дейін туған қатысушылар үшін есептелетін жыл сайынғы нысаналы жинақтар саны осы Заңда көзделген жағдайларды қоспағанда, олар он сегіз жасқа толғанға дейін қалған жылдар санына тең деп белгіленген.

Осы Заңның 2-бабына сәйкес осы Заң қолданысқа енгізілген күннен бастап он сегіз жасқа толмаған Қазақстан Республикасының азаматтарына мақсатты талаптар қою құқығы туындайды.

№2 сұрақ.

Бала алған қаражатты қандай мақсаттарға жұмсай алады?

№2 жауап.

«Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары туралы» Заңға сәйкес нысаналы жинақтар тұрғын үй жағдайын жақсарту және (немесе) білім алуға ақы төлеу мақсатында төленеді.

Нысаналы жинақтар төлемдерін пайдалану жөніндегі неғұрлым егжей-тегжейлі шарттар тұрғын үй жағдайларын жақсарту мақсатында және білім алуға ақы төлеу мақсатында бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан нысаналы жинақтар төлемдерін пайдаланудың әзірленетін қағидаларында көрсетілетін болады.

№3 сұрақ.

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында жинақтар қанша уақыт бола алады?

№3 жауап.

Әлеуметтік кодекске және «Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары туралы» Заңға сәйкес бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры алушының нысаналы жинақталған қаражатын он сегіз жасқа толғаннан кейін он жыл ішінде пайдаланылмаған нысаналы жинақ шоттарынан ерікті зейнетақы жарналарын есепке алуға арналған жеке зейнетақы шотына аударады.

№4 сұрақ.

Нысаналы жинақтарды жинақтау және кейіннен нысаналы жинақтарды алушыға аудару қандай валютада жүргізіледі?

№4 жауап.

«Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары туралы» Заңға (бұдан әрі — Заң) сәйкес нысаналы талаптар мен нысаналы жинақтарды есепке алу АҚШ долларымен жүргізіледі.

Нысаналы жинақтарды нысаналы жинақтау шотына есепке алужәне есепке жатқызу үшін бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында нысаналы жинақтау шоттарын ашу Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған тәртіппен жүзеге асырылады.

Нысаналы жинақ төлемдері нысаналы жинақтарды алушылардың Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен уәкілетті операторларда АҚШ долларындаөздері ашатын банктік шоттарына есепке жатқызылады.

Сондай-ақ Заңның 7-6-бабының 3-тармағына сәйкес нысаналы жинақтарды төлеуден бас тартуға нысаналы талаптарға қатысушының не нысаналы жинақтарды алушының Қазақстан Республикасының азаматтығын тоқтатуы негіз болып табылатынына назар аударамыз.

№5 сұрақ.

Бұл қаражат салық салуға жатады ма?

№5 жауап.

Салық кодексіне мақсатты жинақтар төлемдерін салық салудан босату, сондай-ақ ерікті зейнетақы жарналарын есепке алу үшін жеке зейнетақы шотына жіберу бөлігінде толықтырулар енгізілді.

№6 сұрақ.

Мақсатты жинақтарға тыйым салу, алып қою немесе оларға билік ету бойынша шектеу қою мүмкін бе?

№6 жауап.

Қазақстан Республикасының бірқатар заңнамалық актілеріне (ҚР Азаматтық кодексіне (Ерекше бөлім), ҚР Қылмыстық-процестік кодексіне, ҚР Азаматтық процестік кодексіне, «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» ҚРЗ, «Атқарушылық iс жүргiзу және сот орындаушыларының мәртебесi туралы» ҚРЗ, «Төлемдер және төлем жүйелері туралы» ҚРЗ) қандай да бір шектеулер белгілеуге тыйым салатын нормалар енгізілді.

Салымдар қол сұғушылықтың кез келген түрінен қорғалған, соның ішінде:

— банк шоттарындағы ақшаға тыйым салу;

— банк шоттарындағы ақшадан өндіріп алу;

— банк шоттарындағы ақша қаражаты бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру;

— клиенттің (жинақ алушы) келісімінсіз ақшаны алу;

— банктегі ақшаға билік етуді уақытша шектеу.

№7 сұрақ.

Бала қайтыс болған жағдайда жинақталған қаражат не болады?

№7 жауап.

«Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары туралы» Заңға сәйкес нысаналы жинақтары бар нысаналы талаптарға қатысушы немесе нысаналы жинақ алушыны қайтыс болды деп жариялау туралы сот шешімі заңды күшіне енген жағдайда мұндай нысаналы жинақтар Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен мұраға қалдырылады.

Нысаналы жинақтарды төлеуді есепке алу үшін қайтыс болған не заңды күшіне енген сот шешімімен қайтыс болды деп жарияланған нысаналы талаптарға қатысушылардың немесе нысаналы жинақтарды алушылардың мұрагерлері уәкілетті операторда банктік шот ашады.

Мүлiкке мұрагерлiк құқығы жөнiндегi мәселелер (материалдық немесе материалдық емес) Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексiнiң (Ерекше бөлiм) 6-бөлiмiмен реттеледi.

№8 сұрақ.

Ата-аналарға жинақтарды тексеру мүмкіндігі беріледі ме?

№8 жауап.

Кәмелетке толмаған баланың ата-анасы немесе заңды өкілдері есептеулерді egov.kz порталындағы жеке кабинетінде, сондай-ақ сайтында қарай алады enpf.kz. Есептеулер бойынша есептер сайтында да орналастырылады enpf.kz.

Бала он сегіз жасқа толғанда «БЖЗҚ» АҚ-да оған нысаналы жинақтау шоты ашылады, оған нысаналы жинақ алушының (кәмелетке толған баланың) өзі ғана қол жеткізе алады.

№9 сұрақ.

Ұлттық қордан төлем алу үшін қандай банктерде банк шотын ашуға болады? Егер жобаға қатысу үшін банктерге қойылатын қандай да бір өлшемдер, талаптар бар ма?

№9 жауап.

«Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары туралы» Заңда (бұдан әрі — Заң) уәкілетті операторларға кімнің жататыны және «БЖЗҚ» АҚ-ға уәкілетті операторлармен өзара іс-қимылды жүзеге асыру бойынша міндеттер бекітілуі мүмкін деген ұғым ғана белгіленеді.

Осылайша, Заң екінші деңгейдегі банктерге ешқандай шектеу қоймайды, Қазақстанның кез келген екінші деңгейдегі банкі қатыса алады.

№10 сұрақ.

Егер egov.kz порталдағы жеке кабинетте бала туралы деректер көрсетілмесе немесе азаматтығы туралы мәліметтер болмаса, қайда жүгінуге болады?

№10 жауап.

Бала бойынша деректер порталдағы жеке кабинетте болмаған жағдайда egov.kz ХҚКО жүгіну қажет.

Қазақстан Республикасының азаматтығына қатыстылығын анықтау үшін тұрғылықты жері бойынша көші-қон қызметі бөліміне жүгіну және қажетті құжаттардың тізімін алу қажет.

№11 сұрақ.

Тарихи отанымызға көшіп келдік, Қазақстанда «қандас» мәртебесі бар, баламыз Ұлттық қор-балалар жобасына қатыса ма?

№11 жауап.

«Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары туралы» Заңға сәйкес он сегіз жасқа толмаған Қазақстан Республикасының азаматы нысаналы талаптарға қатысушы болып табылады.

«Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы» Заңға сәйкес Қазақстан Республикасының азаматтығын оқығаннан кейін бала жобаға қатыса алады.

Мөлдір Махажанова,
«Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы коммерциялық емес акционерік қоғам
Жамбыл облысы бойынша филиалының Тараз қалалық №2 бөлімі басшысының орынбасары