Үш күндік Жаңа білім марафонында Tesla, Space X және Neuralink негізін қалаушы Илон Маск пен Apple негізін қалаушылардың бірі Стив Возняк сөз сөйлейді, деп мәлімдеді Ресей президенті әкімшілігі аппараты басшысының бірінші орынбасары Сергей Кириенко.
Іс-шара 20-22 мамыр аралығында Мәскеу, Санкт-Петербург, Қазан, Нижний Новгород, Сочи, Владивосток, Новосибирск және Калининградта өтеді. Ол Ресейдің «Знание» қоғамының сайтында жазылған.
«Бұл күндері таңғажайып сарапшылар мен лекторлар сөз сөйлейді. Сергей Лавров, Дмитрий Песков, Герман Греф, Сергей Собянин, Apple негізін қалаушы Стив Возняк, Олег Тинков, Михаил Ковальчук, Валерий Гергиев, Илон Маск. Бұл әлемдік атаулар және өз саласының үздік мамандары», – деді Кириенко марафонның ашылуында.
Ол сарапшылардың қайсысы форумға жеке өзі қатысатынын, ал қайсысы – бейне сілтеме арқылы болатынын нақтыламады. 2019 жылы Илон Маск «Шағын шаруа» атты Краснодар форумында бейне сілтеме арқылы сөйледі. Маск мырзаны шақыру үшін форум ұйымдастырушылары Калифорниядағы Space X штаб-пәтерінің қасында QR коды және «Сізге бұл қалай, Илон Маск?» деген жазуы бар билбордтарды іліп қойды.
Маск 1971 жылы Оңтүстік Африкада дүниеге келген. Қазір ол үш елдің бай, табысты азаматы: Оңтүстік Африка, Канада және АҚШ. Илон өзінің талантын бала кезінен көрсетті. Небәрі он екі жасында ол өзі видео ойын құрып қана қоймай, оны компьютерлік журналға сата алды. 1988 жылы Маск Канаданың төлқұжатын алып, Оңтүстік Африкадан кетті.
Ағайынды Маск бірге Zip2 стартапын іске қосты. Бұл карталары бар онлайн-бизнес каталогы болды. Көп ұзамай ол табысты компанияға айналды. 1999 жылы Маск оны компьютер өндірушісі Compaq-қа үш жүз миллион долларға сатты.
Маск пен оның серіктесі PayPal жасаған оның негізгі өнімі – ақша аударымдарының онлайн-қызметі. 2002 жылдың күзінде компанияны Ebay аукциондық қызметі 1,5 миллиард долларлық акцияларымен сатып алды. PayPal-дің ең ірі акционері болған Илон Маск енді Ebay-да 165 миллион долларға иелік етті.
PayPal-дан шыққаннан кейін Маск тағы үш компания құрды. Ол өзінің бүкіл байлығын SpaceX пен Tesla Motors құруға жұмсады. Илона компаниялары таза электр энергиясына көшуді жеделдету арқылы климаттық тәуекелдерді азайтуға бағытталған.
Илон Маск адамзаттың өмір сүруі үшін бір планетамен шектеле берсе, оның тірі қалуына үлкен қауіп төнеді деп санайды. Ерте ме, кеш пе, қандай да бір апат – мүмкін астероид, супервулкан немесе ядролық соғыс – адамзаттың Жердегі тіршілігін тоқтатады. Маск осы мақсатта Space Exploration Technologies Corp немесе SpaceX компаниясын құрды. Оның ғаламдық миссиясы – адамзатты өліп жатқан планетадан құтқару.
Маск зымырандарды құрастыра алу үшін қажетті арнайы инженерлік дайындықтан өтті. Ол SpaceX компаниясының бас директоры және бас директоры. Гвинн Шотуэлл компанияның негізгі қызметкері болды. Ол Масктың оң қолы және бизнесті дамытуға жауапты.
Масктың алғашқы ракеталары Falcon 1 (2006 жылы ұшырылған) және үлкен Falcon 9 (2010 жылы ұшырылған). Олар мүмкіндігінше экономикалық тұрғыдан жасалған. Илонның мақсаты оның ойлап табуын бәсекелестердің зымырандарына қарағанда әлдеқайда арзан ету болды.
Содан кейін Falcon Heavy (2018 жылы іске қосылды) болды. Бұл зымыран жүктерді орбитаға ең жақын бәсекелестің өнімінен екі есе көтере алады және оның құны үш есе арзан. Осыдан кейін SpaceX Super Heavy-Starship жүйесін, одан да жетілдірілген нұсқасын жариялады. Ол Жердегі қалалар арасында жылдам тасымалдауды және Ай мен Марста базалар салуды қамтамасыз етуге арналған.
Сонымен қатар, SpaceX компаниясы Dragon ғарыш кемесін жасады. Ол жүктерді Халықаралық ғарыш станциясына (ХҒС) жеткізеді. Dragon жеті ғарышкерді көтере алады.
Маск электромобильдердің мүмкіндіктеріне бұрыннан қызығушылық танытты. 2004 жылы ол Tesla Motors негізгі демеушілерінің бірі болды. Бұл электромобиль шығаратын компания, Tesla өзінің алғашқы көлігін 2006 жылы таныстырды. Ол төрт жүз шақырымға жуық зарядсыз жүре алады. Басқа нәрселермен қатар, бұл төрт секундта сағатына жүз шақырымға дейін жылдамдаған спорттық автомобиль шығарды.
Қазір Илон Масктың және басқа жеке американдық ғарыштық компаниялардың, соның ішінде «SpaceX-тің» жетістіктері «Роскосмосты» қатты алаңдатып отыр. Масктың алғашқы зымырандары «Falcon 1» (2006 жылы ұшырылған) және үлкен «Falcon 9» (2010 жылы ұшырылған) мүмкіндігінше экономикалық тұрғыдан тиімділігі ескеріліп жасалған. Илонның мақсаты – бәсекелестердің зымырандарына қарағанда әлдеқайда арзан зымыран жасау болды. Содан кейін «Falcon Heavy» (2018 жылы) іске қосылды. Бұл зымыран өзіне ең жақын деген бәсекелестеріне қарағанда, жүкті орбитаға екі есе артық көлемде шығара алады және оның құны үш есе арзан болды.
Осыдан кейін, «SpaceX» «Super Heavy-Starship» жүйесін, одан да жетілдірілген нұсқасын жариялады. Ол жердегі қалалар арасында жылдам тасымалдауды және Ай мен Марста базалар салуды қамтамасыз етуге арналған еді. Сонымен қатар, «SpaceX» компаниясы «Dragon» ғарыш кемесін жасады. Ол жүктерді Халықаралық ғарыш станциясына (ХҒС) жеткізе алатын және бір мезетте жеті ғарышкерді алып ұша алатын болды.
Ресей Украинадан Қырым түбегін тартып алғанда, АҚШ Ресейге қарсы ауыр санкциялар һәм тыйымдар салды. Сол тұста Ресей үкімет басшысының орынбасары болған, беріде «Роскосмосты» басқарған Дмитрий Рогозин: «Біздің зымырандар болмаса, америкалықтар ғарышқа «батутпен» шығатын болады», – деген еді. Бірақ арада бірнеше жыл өткенде Илон Маск ресейлік Рогозиннің айтқанын өзіне еселеп қайтарды.
Илон Маск өзінің «SpaceX» жобасымен ғарыш кемесін және американдық ғарышкерлерді 2019 жылы наурыз айында автоматты түрде ғарышқа ұшырды. Енді АҚШ-тың Ұлттық аэроғарыш агенттігі NASA Ресейге тәуелділіктен құтылды. Ресей осыған дейін әрбір ғарышкердің ұшуы үшін 80 миллион доллар сұраған. Ал Илон Маск бұл тәуелділіктен құтылудың жолын ойлап тапты және Масктің зымырандарын көп мәрте пайдалануға болады.
Жуырда «SpaceX» пен «Tesla» компаниясының басшысы Илон Маск әлемдегі ең бай адам атанды. Оның байлығы 185 миллиард долларға бағаланған. 2019 жылдың басында Маск әлемдегі ең бай адамдар тізімнің алғашқы 50-лігіне кірген. Оның дәулетінің күрт өсуі «Tesla» акцияларының өсуіне байланысты болды. Компания акцияларының бағасы тоғыз есеге көтерілді. Компанияның бағалы қағаздары бір акция үшін 799,6 долларға саудаланады, ал капиталдандыру 757,6 миллиард долларды құрады.
Бұл ақшаға «Ford», «General Motors», «BMW», «Volkswagen», «Fiat», «Chrysler» сияқты автокөлік компанияларын сатып алуға болады. Тіпті одан бөлек, «Ferrari» сатып алуға да ақша қалады екен.
Ақпарат көздеріне сенсек, Маск ақшаның көп бөлігін Марста база құру үшін жұмсайды деп жоспарлапты. Бұл шын мәнінде солай болса таң қалатын жайт емес. Осыған дейін, Маскті АҚШ ғарыштық бағдарламасының ауқымды болмауы қынжылтса, сол олқылықтың орнын толтыру үшін ол «SpaceX» компаниясын құрды. Маск әлемдегі ең арзан ғарыштық зымырандарды жасау үшін бизнес ашты және қазір оның компаниясы жердегі ғарыштық зымырандардың 60 пайызын ғарышқа шығарады екен.
Маск сондай-ақ, адамзаттың жанармай (мұнайдан) отынынан алшақтауын тездеткісі келетіні жасырын емес. Соған байланысты ол әлемдегі жетекші электромобиль өндіруші «Tesla» компаниясын құрды.
«Morgan Stanley» инвестициялық банкі өткенде (қазан айында) «SpaceX-ті» 100 миллион долларға бағалапты. Аталған компания ғарышқа ұшу нарығында ойын ережелерін өзгертті. Осылайша АҚШ-тың ғарыштық бағдарламасы жаңа серпін алды.
2020 жылы Масктің «Crew Dragon» ғарыш кемесі алты ғарышкерді Халықаралық ғарыш станциясына ұшырды. Бұл АҚШ-тағы «Шаттл» бағдарламасы аяқталған 2011 жылдан бергі алғашқы ірі бағдарлама болды.
Керімсал Жұбатқанов, Қазақ-Орыс халықаралық университетінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты
